کوثر

1ـ با تكذیب نكردن آنان:

گفته‌ی علما را به مجرد اینكه با فكر و عقیده‌ی شما جور در نمی‌آید، تكذیب نكنید.

امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: در برابر عالم زیاد نگویید كه «قال فُلان و قال فُلان خلافاً لقوله[5]؛ فلان عالم چه فرموده و فلان عالم دیگر چه مطلبی بر خلاف گفته‌ی شما فرموده است.»

2ـ با خدمت كردن به آنان؛

علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: «إذا رَأَیْتَ عالِماً فَكُنْ لَه خادِماً[6]؛‌اگر عالمی را دیدی به او خدمت كن.

3ـ با دیدار و زیارت آنان:

پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «مَنْ زارَ الْعُلَماء فَقَدْ زارَنِی وَ مَن جالَس الْعُلَماء فَقَد جالَسَنِی وَ مَنْ جالَسَنِی فَكَأَنَّما جالس رَبِّی[7]؛ كسی كه به دیدن علما برود، گویا به دیدن من آمده و كسی كه همنشین علما شود، گویا همنشین من شده و كسی كه همنشین من باشد، گویا همنشین خداوند و مأنوس با اوست».

و در روایت دیگر، پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ فرمود: «زیارت كردن علما نزد خدا محبوب‌تر است از هفتاد حج و عمره‌ مقبول و خداوند هفتاد درجه، مقام زائر علما را بالا می‌برد و رحمتش را بر او نازل می‌كند.»[8]

4ـ بیشتر شنیدن:

امام باقر ـ علیه السّلام ـ فرمود: «إذا جَلَسْتَ إلی عالِم فَكُنْ عَلی اَنْ تَسْمَعَ أحْرص مِنْكَ عَلی أن تَقُول[9]؛ هرگاه با دانشمندی همنشین شدی، سعی كن بیشتر از آنكه سخن بگویی، گوش كنی.»

5-  او را گرامی‌ بدارد :

در سخن گفتن و پاسخ دادن، و در بود و نبود استاد، او را گرامی بدارد و با خطاب مفرد، با او سخن نگوید؛ او را از دور نخواند؛ در خطاب به او عباراتی نظیر؛ «سرورم» و «استاد» به کار ببرد. برای تکریم او از صیغه جمع بهره گرفته و او را مخاطب سازد؛ مثلاً بگوید «در این مورد چه می‌فرمایید؟»، «نظر شما در این باب چیست؟»، «شما که خدایتان از شما راضی باشد، فرمودید …»، «خدا از شما بپذیرد»، «رحمت خدا بر شما باد».

6- نام استاد را با احترام ببرد :

 در غیاب استاد، نام او را با عظمت ببرد، مثلا بگوید: «استاد،‌یا بزرگ ما، شیخ الاسلام فرموده‌است…».

7- اگر استادش تندی کرد، او در عذر خواستن و اظهار پشیمانی و درخواست بخشش، پیش‌دستی کند و خود را

مسبِّب این رفتار دانسته، سرزنش را نیز متوجه خود بداند؛ که این کار،‌ محبت استاد و توجه قلبی او را بیشتر و بهتر، حفظ خواهد کرد و برای دنیا و آخرت دانش‌پژوه، سودمند تر خواهد بود.

 دانش‌پژوه بکوشد تا در حضور یافتن در مجلس استاد، بر او پیشی بگیرد و خود‌را بر این کار مجبور سازد و اگر می‌تواند، بهتر آنست که کنار در خانه او در انتظار او بماند تا از خانه به‌در آید و با او تا محل درس همراه شود و هرگز دیرتر از استاد، در درس حاضر نشود و استاد را در انتظار خود، باقی نگذارد.

اگر کسی بدون دلیل ضروری، جز این رفتار کند، خود را در معرض نکوهش و خشم قرار داده‌است.

8- به اشتباه او نخندد:

اگر استاد به صورت اتفاقی کلمه‌ای را اشتباه به گونه ای تلفظ کرد که معنای ناپسندی یافت، هرگز نخندد و آن‌را به ریشخند نگیرد و تکرار نکند و با گوشه چشم خود دیگران‌را متوجه آن نسازد؛ بل‌که به آن‌چه از او صادر شده است، نیندیشد و آن‌را به دل خود راه ندهد و گوش خود ‌را برای شنیدن آن، تیز نکند و آن‌را برای هیچ‌کسی نقل نکند …

 پی نوشت ها :

[5] . اصول كافی، ج1، ص37.

[6] . میزان الحكمه، ج6، ص489.

[7] . میزان الحكمه، ج6، ص489.

[8] . عده الداعی، ص66.

[9] . بحارالانوار، ج2، ص43، ح11.